Referans gazetesi,02 Kasım 2008 Pazar
Osmanlı korsanları 200 yıl önce ABD'yi haraca başlamıştı
Yavuz Sabancı'ya ait yük gemisini kaçıran Somalili korsanlar bir anda Türkiye'nin de gündemine girdi. Dünya ticaretine 16 milyar dolarlık darbe
indiren korsanlara karış aralarında Türkiye'nin Gökova F?rkateyni'nin de bulunduğu NATO gemileri harekete geçti. Oysa Türk korsanlar bir
zamanlar birçok ülkeyi vergiye başlamış, denizlerin tek hakimi olmuştu. Osmanlı korsanlarının en ünlü eylemleri ise ABD'ye ait 11 ticaret
gemisini esir alıp ABD Başkanı George Washinton'? 4 yıl boyunca haraca başlamasıydı.
Nice filmlere romanlara konu olmuş, maceralı yaşamlarıyla her dönem sempati toplamış korsanlar, bugün tüm ülkelerin ortak kabusu oldu.
Korsanlar 11 gemiye el koydu
Avrupa'ya göre mutevazi de olsa, yeni bir denizci devlet olmayı arzulayan ABD, 18. yüzyılın sonlarına doğru denizlerde boy göstermeye başlar.
1783 yılında ABD bandıralı askeri gemiler ilk kez uluslararası sulara açılır. 25 Temmuz 1785'te, Atlantik'te Cadiz açıklarında, ABD bandıralı ilk
gemi Cezayir açıklarında bulunan Osmanlı korsanlarınca ele geçirilir. Bu gemi, Boston limanına bağlı, Kaptan Isaac Stevens'in idaresindeki
Maria'dır.
Daha sonra Philadelphia Limanına bağlı, Kaptan O'Brien'in Dauphin'i de Osmanlılarca yakalanır. 1793 Ekim ve Kasım aylarında tam 11 ABD
gemisi bu şekilde Osmanlı korsanlarınca kaçırılır ve ünlü Osmanlı denizcisi
Barbaros Hayrettin'in adıyla özde?leşmiş Fas'a getirilir. Osmanlı korsanları ile başa çıkamayan ABD hükümeti çareyi anlaşma yapmakta bulur.
ABD bu anlaşmayı hiç unutmadı
Amerikan Kongresi, 27 Mart 1794 tarihinde, Osmanlı denizcilerine karış koyacak güçte savaş gemileri in?a edilmesi veya satın alınması için,
Başkan George Washington'a 700 bin altına yakın harcama yetkisi tanır. Ancak askeri gemiler in?a edene kadar deniz ticaretinde aldıkları
darbenin maliyetinin bir hayli yükseleceğini düğünen George Washington, 5 Eylül 1795'te Osmanlı korsanları ile anlaşma yapmayı kabul ettiğini
açıklar.
OSMANLI KORSANI HASAN DAYI
WASH?NGTON'U D?ZE GET?RD?
Gegorge Washington, anlaşma imzalamak için dönemin padi?ah? 3. Selim'e elçi gönderdi. Padi?ah ABD elçisine, hiç adını duymadığı bu yeni
devletin liderinin kendisine denk olamayacağını belirtip Washington'ın ancak bir Osmanlı vilayetine denk olabileceğini dolayısıyla anlaşmaya
imzayı Cezayir Beylerbeyi'nin atacağını söyler. Akdeniz'de zamanla büyük bir güç haline gelen Türk deizcilerinin reislerine "Cezayir Dayıs?"
denildişinde ABD ile yapılan anlaşmanın altında Cezayir Beylerbeyi Hasan Dayı ile ABD Başkanı George Washington'ın imzaları yer alıyor.
anlaşmaNIN ORJ?NAL ?LK 3 MADDES?
Bismillahirahmanirrahim
1. Fasıl
?btida ki faslın kavi u kararı oldur ki i?bu 1210 senesinde hala Merikan Ceziresi Eyaletlerine mutasarr?f dostumuz Cor-co Va?into (George
Washington) her biri zebtinam Merika hakimi ile ocağımız Mahruse-i Cezair-i Garbta sahib-i devlet olan saadetlü Hasan Paşa (Cezayir Dayıs?
Hasan Paşa) -yesserellahü ma ye-zid vema ye?a- Hazretlerinin rey ve as-ker-i mansure A?ası ve kul kethüdası ve sair erbab-ı divan ve cümle
asakir-i mansure ve canibinin reayaları ittifakıyla bu sulh ve selahımız ve metin ve muhkem olub sabit olmuştur. Ba'del yevm sulhü-müze
muhalif ve mugayir ve fasid idicek bir söz kalmamış.
2. Fasıl
İkinci faslın kavi u kararı oldur ki Merikan hakimi dostumuzun gemileri gerek büyük ve gerek küçük ve kezalik anların hükmünde olan reayasının
gemileri mahruse-i Cezayir iskelesi veyahut taht hükmünde olan iskelelere varurlar ise adet-i kadim üzere rızklarından ötürü sattıklarında sair
İngiliz ve Felemenk sevid bazerkanlarının vire geldüşi ve anlara akdo-lunan gümri?i 100 guru?ta beş guru? gümrük alına. Ziyade taleb
olunmaya. Ve bir dahi budur ki satılmayan rızkların yine gemiye koyup götürmek murad ettiklerinde bir kimesne anlardan bir şey talep itmeye.
Ve mezkur iskelelerde bir kimesne anları incidüb alıkomalayalar.
3. Fasıl
Üçüncü faslın kavi u karan oldur ki Merikan hakimi dostumuzun gerek korsan ve gerek bazargan ve gerek Ceza-ir'in korsan ve bazargan
gemileri ruy-i deryada birbirlerine rastgelüb buluştuklarında aramaktan ve birbirlerin incitmekten beri olup rivayet ve hürmet ile birbirlerinden
yollarına gitmeden bir kimesneye mani olmaya. Ve biri dahi budur ki içlerinde herkang? cins olursa olsun yolcu oldukta rızkları ve malları ve
eşyalarıyla her ne canibe giderler ise birbirin incidüb bir şeylerin almaya ve bir yere götürmeyeler ve e?tendürmeyeler ve hiçbir vecihle
birbirlerine zarar-u ziyan itmeyeler.
Vesselam. Tahriren fi 21 Safer 1210.
(anlaşmanın İngilizce metni için
http://www.yale.edu/lawweb/avalon/diplomacy/barbary/bar1786t.htm adresine bakılabilir.)
