|
bozve
|
 |
« : 16 Ocak 2008 - 20:53 » |
|
FİZİK SINAVI
Bir fizikçi anlatıyor;
Kisa bir süre önce, benden bir fizik sinavi puanlamasinda hakemlik
yapmami isteyen meslektasimdan çagri aldim. Meslektasim fizik
sinavindaki bir soruya verdigi yanit nedeniyle ögrencilerinden birine
"sifir" puan takdir etmisti. Ögrencisi de "eger puan yöntemi adil olsaydi,
en yüksek puani alacagini" iddia etmekteydi. Meslektasim ve ögrencisi
sonunda verilen yaniti, tarafsiz bir hakeme puanlatmak için anlasmaya
varmislardi. Hakem olarak da beni seçmislerdi. Arkadasimdan çagriyi alir
almaz, kendisine ugradim ve sinavda sorulan soruyu okudum:
"Barometre yardimiyla yüksek bir binanin yüksekliginin ne sekilde
saptanacagini gösterin."
Ögrencinin yaniti da söyleydi:
"Barometreyi binanin en üst katina çikaririz. Barometrenin ucuna
bir ip baglar ve yukaridan caddeye sarkitiriz. Tekrar ipi yukari çeker ve
ipin uzunlugunu ölçeriz. Ipin uzunlugu bize binanin yüksekligini verir."
Yanit çok ilginçti, fakat ögrenciye bunun için puan verilebilir
miydi?
Ögrencinin, soruyu tam ve dogru biçimde yanitladigindan, bu sorudan tam
puan almak için güçlü bir nedene sahip oldugunu anladim. Diger taraftan
ögrenciye tam puan verilecek olursa, ögrenci fizik dersinden yüksek bir
notla geçecekti. Yüksek bir not ise ögrencinin fizik dersiyle ilgili
davranislari kazandiginin göstergesiydi, fakat sorunun yaniti onun fizik
bildigini ortaya koymuyordu. Bunun üzerine ögrenciye ayni soruyu bir daha
yanitlamasini önerdim.
Anlasmaya vardiktan sonra, ögrenciye soruyu yanitlamasi için 6
dakikalik bir sure tanidim ve yanitin içinde onun fizik dersinde
kazandigi davranislari ortaya koymasi gerektigini söyledim. Bes dakika
geçmesine karsin, ögrenci hiç birsey yazmamisti. Baska bir sinifta
dersimin baslamak üzere oldugunu söyleyerek yanit vermekten vazgeçip,
geçmedigini sorudum; fakat ögrencinin cevabi: "Hayir vazgeçmedim"
seklindeydi.
"Bu soruya verilebilecek pek çok yaniti oldugunu, bunlardan en
iyisini seçmeye çalistigini" belirtti. Karistigim için özür dileyip,soruyu
çözmeye devam etmesini söyledim.
Bir dakika sonra ögrenci yanitini verdi:
"Barometreyi binanin en üstüne çikaririm ve çati katindan asagi
egilerek barometreyi birakirim. Birakir birakmaz kronometreyle zaman
tutmaya baslarim. Barometre yere çarpar çarpmaz kronometreyi durdurur ve "S= 1/2 a
t2 " (S esit bir bolu iki a t kare) formülü ile binanin yüksekligini
hesaplarim. "Bu yanit karsisinda, meslektasima devam etmek isteyip
istemedigini sordum.
Meslektasim ögrenciye hak ettigi puani verecegini söyledi. Tam
yanlarindan ayrilirken ögrencinin "pek çok yaniti bulundugunu"
söyledigini hatirlayarak, diger yanitlarin neler oldugunu sordum.
"Evet, barometre yardimiyla yüksek bir binanin yüksekligini
bulmanin pek çok yolu vardir" dedi.
"Örnegin,günesli bir günde disari çikar, hem barometrenin gölgesini hem
de barometrenin boyunu, daha sonra da binanin gölgesini ölçerek, basit bir
oranlamayla yüksekligini bulabiliriz."
"Çok güzel, diger yöntemlerin nedir?" diye sordum.
"Çok basit bir yöntem daha var ki onu siz de begeneceksiniz. Bu
yöntemde, barometreyi elimize alir ve binanin merdivenlerinden en üst
kata dogru tirmanmaya baslariz. Merdivenleri tirmanirken barometrenin
boyu kadar duvar boyunca isaretleyerek ilerleriz. Daha sonra
isaretleri sayariz ve isaretlerin sayisi bize barometrenin birimi
cinsinden binanin yüksekligini verir. Bu yöntem dogrudan ölçmeye
örnektir."
Daha karmasik bir yöntem isterseniz, bunun için barometreyi bir ipin
ucuna baglar ve sarkaç gibi sallamaya baslarsiniz. Böylece en alt katta ve
binanin en üstünde "g" degerini saptayabilirsiniz. Bu iki g degerinin
farkindan ilke olarak binanin yüksekligini bulabilirsiniz."
Sonunda ögrenci sözlerini su sekilde tamamladi:
"Eger çözüm için, fizikle bir sinirlama getirmezseniz daha
pek çok yanit bulunabilir. Örnegin, barometreyi alip alt kattaki
kapicinin odasina gidersiniz. Kapiciya eger binanin yüksekligini size
söyleyecek olursa barometreyi ona vereceginizi bildirir ve binanin
yüksekligini ögrenebilirsiniz."
|
